Poniżej przedstawione zostały kluczowe ryzyka zidentyfikowane na poziomie Energi SA i podmiotów Grupy, w podziale na cztery obszary Modelu Ryzyka Grupy Energa wraz z opisem najważniejszych działań mitygujących ryzyko.
Ryzyka związane z realizacją Strategii Grupy na lata 2016 – 2025. Kluczowe ryzyka w tym obszarze dotyczą m.in. wykorzystania regulacji stabilizujących przychody w zakresie taryf na ciepło i wdrożenia nowego modelu biznesowego zorientowanego na klientów i rozwój nowych obszarów działalności. Materializacja ryzyk prowadzić może do zmniejszenia EBITDA, utraty części rynku / konkurencyjności, braku zwrotu z inwestycji, pogorszenia wizerunku.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Ryzyka związane z inwestycjami prowadzonymi w ramach Grupy Energa, w tym dotyczących m.in. nowego bloku w Ostrołęce, bloku biomasowego w Elblągu, instalacji odsiarczania spalin w Elblągu i w Ostrołęce. Materializacja ryzyk prowadzić może do braku zwrotu z inwestycji na zakładanym poziomie, utraty przychodów, zwrotu dofinansowań, skutków wizerunkowych.
Ryzyka związane z handlem Energią elektryczną i paliwami oraz prawami majątkowymi, m.in. w kontekście zmienności cen, płynności na rynku terminowym i SPOT, realizacji zapotrzebowań klientów czy wymogów regulacyjnych i prawnych. Materializacja ryzyk prowadzić może do problemów z realizacją celów strategicznych, strat finansowych, zmiany ekspozycji na ryzyko, utratą klientów, zwiększonych kosztów działalności.
Ryzyko dotyczy zmian legislacyjnych wpływających na funkcjonowanie poszczególnych Linii Biznesowych Grupy Energa. Materializacja ryzyka może prowadzić do modyfikacji planów inwestycyjnych czy podwyższenia kosztów działalności. Ryzyko stanowi też szansę na przyjęcie takich rozwiązań prawnych, które umożliwią pozyskanie dodatkowych środków finansowych lub zagwarantują system wsparcia dla aktywów Grupy.
Ryzyko związane jest m.in. z konsekwencjami prawnymi, finansowymi, organizacyjnymi czy wizerunkowymi, niedostosowania Grupy Energa do nowych przepisów prawa i ich błędną interpretacją.
Ryzyko związane z prowadzeniem działalności w zgodności z przepisami środowiskowymi, dobrymi praktykami i standardami (ISO 14001, ISO 50001) minimalizującymi ryzyka, zapewniającymi realizację zasad zrównoważonego rozwoju, informowanie i zapewnianie interesariuszy o zgodności z krajowymi przepisami środowiskowymi i wymaganiami rozporządzenia EMAS. Materializacja ryzyka może wiązać się z utratą certyfikatu ISO 14001. Nieprzestrzeganie przepisów środowiskowych może doprowadzić do wzrostu kosztów w związku z koniecznością likwidacji potencjalnych zdarzeń ingerujących w środowisko, nałożenia kar finansowych oraz zamknięcia elementów wadliwych instalacji.
Ryzyko dotyczy sytuacji i zachowań związanych z nadużyciami, w tym konfliktem interesów, korupcją i defraudacją, możliwych do popełnienia przez pracowników podmiotów Grupy Energa. Ryzyko obejmuje potencjalne zagrożenie występowania nadużyć i działań korupcyjnych w procesach operacyjnych. Materializacja ryzyka może prowadzić do powstania strat finansowych oraz wiązać się z prowadzeniem postępowania przez organy ścigania w stosunku do pracowników lub organów podmiotów Grupy. Ryzyko może negatywnie wpływać na reputację i wizerunek Grupy Energa oraz wpływać na pogorszenie zaufania pracowników do przełożonych, współpracowników i organizacji w ogóle.
Ryzyko dotyczy prowadzonych przez podmioty Grupy lub przeciwko podmiotom - postępowań sądowych i administracyjnych, jak również postępowań karnych prowadzonymi przeciwko pracownikom, w związku z wykonywanymi obowiązkami służbowymi. Materializacja ryzyka może prowadzić do konieczności wypłaty odszkodowań i kar, a także udzielenia bonifikat dla odbiorców z powodu niedotrzymania standardów jakości energii elektrycznej wynikającej z przepisów prawa.
Ryzyko związane z nieuprawnionym dostępem do obiektów, w tym do urządzeń energetycznych. Ryzyko dotyczy również bezpieczeństwa pracowników i osób trzecich przebywających na terenie podmiotów Grupy, a także incydentów o charakterze terrorystycznym i sabotażowym. Potencjalne skutki ryzyka mogą wiązać się z zagrożeniem bezpieczeństwa pracy sieci, utratą/zniszczeniem mienia bądź przerwaniem ciągłości działania.
Ryzyko związane z przerwaniem krytycznej działalności w obszarze dystrybucji, tj. ciągłości świadczenia usługi dystrybucyjnej przy zachowaniu wymaganych kryteriów bezpieczeństwa pracy systemu dystrybucyjnego. Materializacja ryzyka prowadzić może do zagrożenia bezpieczeństwa życia i mienia, niedostępności zasobów (lokalizacji, systemów, pracowników) realizujących procesy krytyczne.
Ryzyko związane jest z dotrzymaniem standardów jakościowych obsługi klientów oraz do-trzymaniem zapisów umownych. Materializacja ryzyka może wpłynąć na zachwianie przychodów, konieczność zapłaty kar, odszkodowań i udzielenia bonifikat, a także pozwy cywilne oraz pogorszenie wizerunku – niska satysfakcja klientów.
Ryzyko związane z naruszeniem obowiązującego w Enerdze Operatorze SA Programu Zgodności. Materializacja ryzyka może skutkować wnoszeniem skarg użytkowników systemu do URE i UOKiK. Skutki ryzyka wiążą się ze zwiększonym nakładem pracy związanej z przygotowaniem i prowadzeniem postępowania wyjaśniającego przed Prezesem URE lub nałożeniem ewentualnych kar finansowych.
Ryzyka związane z koniecznością spełnienia wymagań procesu produkcji oraz wymagań prawnych, w zakresie posiadania odpowiedniej wielkości zapasów węgla czy ilości i jakości biomasy. Materializacja ryzyk prowadzić może do ograniczenia produkcji, a w konsekwencji – zmniejszenia przychodów ze sprzedaży, wzrostu kosztów operacyjnych, kar i sankcji, zwrotu dotacji unijnych.
Ryzyko związane z zapewnieniem dostępności (błędne działanie i spadek wydajności), integralności i poufności systemów teleinformatycznych, w tym powiązań/integracji pomiędzy nimi. Materializacja ryzyka może prowadzić do wyższych kosztów utrzymania systemów IT i konieczności ponoszenia dodatkowych nakładów inwestycyjnych w tym zakresie. Ryzyko może skutkować poważnymi utrudnieniami, a nawet uniemożliwieniem realizacji podstawowych zadań przez podmioty Grupy.
Ryzyko dotyczy zmniejszenia wolumenu sprzedaży i nie dotrzymania pozwoleń zintegrowanych w spółce Energa Kogeneracja z powodu braku zawarcia długoterminowej umowy na dostawy ciepła dla miasta Elbląg.
Ryzyko związane ze zdolnością do regulowania zobowiązań w perspektywie krótko i długoterminowej. Materializacja ryzyka prowadzić może do ograniczenia możliwości realizacji celów strategicznych i rozwoju organizacji, pogorszenia zdolności kredytowej, wzrostu kosztów obsługi finansowana, utraty reputacji.
Ryzyko związane z nieprawidłową kalkulacją cen sprzedaży oraz zatwierdzeniem przez Prezesa URE stawek w taryfie na poziomie nie gwarantującym opłacalności sprzedaży. Materializacja ryzyka może wpłynąć na utratę udziału w rynku (marża, wolumen, przychód), utratę klientów, a w przypadku braku zatwierdzonej taryfy – brakiem możliwości fakturowania klientów za zrealizowaną sprzedaż.
Realizując postanowienia Polityki finansowej Grupy Energa podmioty wchodzące w jej skład wstępują w różnego rodzaju umowy finansowe, które generują ryzyka finansowe i rynkowe. Do najważniejszych możemy zaliczyć ryzyko stopy procentowej, ryzyko walutowe, ryzyko kredytowe, a także ryzyko utraty płynności. Powyższe kategorie czynników ryzyka determinują wyniki finansowe poszczególnych spółek, jak również Grupy Energa.
Grupa Energa finansuje prowadzoną działalność operacyjną lub inwestycyjną zobowiązaniami dłużnymi oprocentowanymi w oparciu o zmienne lub stałe stopy procentowe. Zagadnienie stopy procentowej wiąże się również z lokowaniem nadwyżek pieniężnych w aktywa o zmiennej lub stałej stopie procentowej.
Ryzyko zmiennej stopy procentowej wynikające z zawartych zobowiązań dłużnych dotyczy wyłącznie stóp opartych o stawkę WIBOR. W przypadku zobowiązań w walucie euro Grupa Energa posiada zaciągnięte zobowiązanie finansowe wynikające z emisji euroobligacji oparte o stały kupon, a także emisji obligacji hybrydowych również opartych o stały kupon.
Stosowana w zakresie ryzyka stopy procentowej polityka przewiduje ograniczanie ryzyka wahań stóp procentowych poprzez utrzymywanie części zadłużenia oprocentowanego stałą stopą procentową. W ramach tych założeń zawierane są transakcje zabezpieczające zmienną stopę procentową IRS.
W związku z wdrożeniem rachunkowości zabezpieczeń Grupa Energa identyfikuje również ryzyko stopy procentowej związane z zawartymi transakcjami zabezpieczającymi CCIRS i IRS, nie wpływającą na wynik finansowy Grupy. Ponadto poziom stóp procentowych ma bezpośredni wpływ na WACC podawany przez Prezesa URE do kalkulacji zwrotu z WRA wliczonego w taryfę Energi Operatora SA. Niskie stopy procentowe powodują spadek zwrotu z WRA i wzrost rezerw aktuarialnych.
W obszarze finansowym ryzyko walutowe związane jest przede wszystkim z zaciąganiem i obsługą przez Grupę Energa zobowiązań dłużnych w walutach obcych w ramach ustanowionego Programu emisji euroobligacji EMTN, a także w związku z emisją obligacji hybrydowych. Dodatkowo, wybrane podmioty z Grupy Energa posiadają nadwyżki walutowe, wynikające czy to z prowadzonej działalności operacyjnej, czy inwestycyjnej. Grupa Energa monitoruje ryzyko walutowe i zarządza nim przede wszystkim poprzez zawarte transakcje zabezpieczające CCIRS i wdrożoną rachunkowość zabezpieczeń.
Ryzyko kredytowe jest związane z potencjalną trwałą lub czasową niewypłacalnością kontrahenta, w odniesieniu do aktywów finansowych, takich jak środki pieniężne i ich ekwiwalenty oraz aktywa finansowe dostępne do sprzedaży. Powstaje w wyniku niemożności dokonania zapłaty przez drugą stronę umowy, a maksymalna ekspozycja na to ryzyko równa jest wartości bilansowej nabytych instrumentów. W analizowanym zakresie, celem minimalizacji ryzyka kredytowego, prowadzony jest cykliczny monitoring ratingów instytucji finansowych, z którymi współpracuje Grupa Energa.
Ryzyko utraty płynności finansowej związane jest z możliwością utraty zdolności do terminowej obsługi bieżących zobowiązań lub utratą potencjalnych korzyści wynikających z nadpłynności.
Spółki Grupy Energa monitorują ryzyko utraty płynności przy pomocy narzędzia okresowego planowania płynności. Narzędzie to uwzględnia terminy wymagalności / zapadalności zarówno zobowiązań inwestycyjnych jak i posiadanych aktywów oraz zobowiązań finansowych, czy też prognozowane przepływy pieniężne z działalności operacyjnej. Celem Grupy jest utrzymanie równowagi pomiędzy ciągłością, a elastycznością finansowania, poprzez korzystanie z rozmaitych źródeł finansowania, takich jak kredyty obrotowe i inwestycyjne, obligacje krajowe i euroobligacje. Z uwagi na centralizację działalności dłużnej Grupy w Spółce Energa SA, podmiot ten prowadzi bieżący monitoring realizacji kowenantów oraz ich prognozę w okresach długoterminowych, co pozwala określić zdolność Grupy Energa do zadłużania się, determinuje jej możliwości inwestycyjne i wpływa na zdolność do regulowania zobowiązań w dłuższym horyzoncie czasowym.
Maksymalizację efektywności wykorzystania nadwyżek pieniężnych Grupy do finansowania bieżącej działalności poszczególnych jej spółek zapewnia wdrożona w styczniu 2016 roku, usługa cash poolingu rzeczywistego bezzwrotnego.
W celu minimalizacji ryzyka utraty płynności spółki Grupy mogą również wykorzystywać mechanizm emisji krótkoterminowych obligacji, a w ramach ustanowionych programów emisji propozycje nabycia kierowane są przez emitenta – spółkę Grupy wyłącznie do pozostałych spółek. Procedura jest koordynowana przez Spółkę Energa SA, co pozwala zoptymalizować organizacyjnie cały proces.
Dodatkowo, Energa SA zawarła z kilkoma instytucjami finansowymi umowy kredytowe, które w przypadku pojawienia się potrzeb stanowią potencjalne źródło środków do natychmiastowego wykorzystania.
